|
Google: Η οικουμενική
βιβλιοθήκη γίνεται πραγματικότητα στο Ίντερνετ
H μεγάλη ευκαιρία του ελληνικού βιβλίου
ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ
H Μητροπολιτική Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης είναι μία από τις βιβλιοθήκες μέρος
της οποίας θα αρχειοθετηθεί ψηφιακά. Από τη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του
Μίσιγκαν θα σκαναριστούν όμως όλα τα βιβλία, ανάμεσά τους και όσα ελληνικά
υπάρχουν στο Πρόγραμμα Νεοελληνικών Σπουδών!
H πρώτη είδηση στους «Τάιμς της Νέας Υόρκης» πληροφορούσε τη χώρα πως η
αμερικανική εταιρεία έχει κλείσει συμφωνία με πέντε ερευνητικά ιδρύματα για την
ψηφιοποίηση των βιβλίων τους. Από την Οξφόρδη, το Χάρβαρντ και τη Δημόσια
Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης θα αντιγράψει μόνο περιορισμένο σπάνιο υλικό. Όμως
από το Μίσιγκαν και το Στάνφορντ (όπου η κάθε συλλογή πλησιάζει τα οκτώ
εκατομμύρια βιβλία) η Google θα αντιγράψει τα πάντα. Όλοι οι τόμοι θα περάσουν
από ηλεκτρονική σάρωση και θα διατεθούν δωρεάν στην ανθρωπότητα. H πρωτοβουλία
αυτή υπόσχεται κάτι που δεν το είχαμε καν ονειρευτεί - μια βιβλιοθήκη
οικουμενικά προσιτή. Μια ηλεκτρονική βιβλιοθήκη που προσφέρει αφιλοκερδώς σε
κάθε υπολογιστή στον κόσμο κάθε βιβλίο ανεξαρτήτως γλώσσας, είδους, ποιότητας
κ.λπ. Είναι το μεγαλύτερο ίσως βήμα προς τη δημοκρατικοποίηση της γνώσης από την
εποχή του Γουτεμβέργιου.
Ποιοτική διαφορά
Εδώ και λίγα χρόνια η Google προσφέρει ένα θαυμαστό μηχανισμό δωρεάν αναζήτησης
πληροφοριών ο οποίος βοηθάει να εντοπίσουμε υλικό στο απύθμενο χάος του
Διαδικτύου. Η καινούργια πρωτοβουλία ψηφιακής καταγραφής όλης της έντυπης γνώσης
αποτελεί το επόμενο λογικό βήμα τούτης της εξέλιξης. Το σπουδαίο όμως δεν είναι
η αντιγραφή των κειμένων αλλά η δυνατότητα περιδιάβασής τους - το ότι θα μπορεί
κανείς να αναζητήσει λέξεις, φράσεις, χωρία κ.λπ. μέσα σε όλα αυτά τα κείμενα τα
οποία θα συνυπάρχουν αλληλένδετα παρά ανεξάρτητα. Η διαφορά δηλαδή δεν θα είναι
ποσοτική όσο ποιοτική. Η θεμελιώδης αλλαγή δεν θα είναι απλώς στο πόσα έργα
μπορούμε να διαβάσουμε αλλά κυρίως στο πώς, εφόσον θα μπορούμε να ιχνηλατήσουμε
τις μεταμορφώσεις μιας έννοιας ή μιας μεταφοράς από συγγραφέα σε συγγραφέα κι
από εποχή σε εποχή.
Μήπως πρόκειται για το τέλος του βιβλίου; Όχι βέβαια. Όπως η φωτογραφία δεν
σκότωσε τη ζωγραφική ούτε η τηλεόραση τον κινηματογράφο, έτσι το ηλεκτρονικό
βιβλίο με κανένα τρόπο δεν απειλεί το χάρτινο. Ίσα-ίσα που μπορεί να το
υποστηρίξει. Aλλωστε αυτό έχει ήδη φανεί στην πράξη.
Πολλά κλασικά έργα υπάρχουν εδώ και χρόνια πλήρη στο Διαδίκτυο - αρχαία ιστορία,
μεσαιωνική υμνογραφία, ασιατική θρησκεία, αγγλικό δράμα, αμερικανικό
μυθιστόρημα, γερμανική φιλοσοφία, ρωσικό δοκίμιο, ελληνική ποίηση κ.λπ. Το
γεγονός αυτό δεν έχει βλάψει τις πωλήσεις των αντίστοιχων βιβλίων. Αντίθετα, το
αγοραστικό ενδιαφέρον του σύγχρονου αναγνώστη εξάπτεται όταν ανακαλύπτει
διασυνδέσεις μεταξύ κειμένων που δεν γνώριζε ή δεν φανταζόταν.
Τα δικαιώματα
Αναγκαστικά, ο μόνος περιορισμός του καινούργιου εγχειρήματος θα είναι τα
πνευματικά δικαιώματα. Βιβλία που δεν έχουν «απελευθερωθεί» (επειδή δεν έχουν
συμπληρωθεί 50-75 χρόνια - ανάλογα με τη νομοθεσία της χώρας - από τον θάνατο
του δημιουργού τους) δεν θα μπορούν να παρουσιαστούν στο Διαδίκτυο (εκτός κι αν
συμφωνήσουν να τα παραχωρήσουν συγγραφέας και εκδότης) παρά μόνο σε μικρά
αντιπροσωπευτικά αποσπάσματα. Αυτός ο περιορισμός είναι ευεργετικός για την
προστασία του βιβλίου ως πολιτιστικού αγαθού.
Το Μίσιγκαν πρέπει να γεμίσει από Ελλάδα
Οργανισμοί, ιδρύματα, οίκοι και άλλοι φορείς που θα ήθελαν να διαβάζεται το
ελληνικό βιβλίο στα πέρατα της γης, παντού όπου λειτουργούν υπολογιστές, θα
πρέπει να κινητοποιηθούν ώστε να σταλούν βιβλία στο Μίσιγκαν. Είναι γνωστό πως,
με εξαίρεση κάποια λογοτεχνικά έργα, το ελληνόγλωσσο βιβλίο των τελευταίων
πεντακοσίων χρόνων είναι περίπου ανύπαρκτο στο Διαδίκτυο. Εδώ και λίγες
δεκαετίες, το κράτος και η ιδιωτική πρωτοβουλία αγωνίζονται με τα πενιχρά τους
μέσα να εμπλουτίσουν ξένες βιβλιοθήκες από την Ουκρανία ώς τη Χιλή. Πώς θα ήταν
όμως αν χιλιάδες ελληνόγλωσσα βιβλία διατίθεντο ηλεκτρονικά ανά πάσα στιγμή σε
οποιονδήποτε γνωρίζει ή μαθαίνει ελληνικά; Αν ο μαθητής και ο φοιτητής, ο
ομογενής και ο ξένος, στο γραφείο και στο σπίτι, μπορούσε να διαβάσει στην οθόνη
του τα γραφτά του Ρήγα, να βρει άγνωστες λέξεις σε λεξικά, να εντοπίσει
χρονολογίες σε ιστορίες και να κάνει συγκρίσεις με τις απόψεις του Κοραή; Αφού
μπορούμε να τα κάνουμε όλα αυτά με τον Σαίξπηρ και τον Μαρξ, γιατί όχι με τον
Κορνάρο και τον Σκληρό; Με μια τέτοια επένδυση στο ηλεκτρονικό βιβλίο ολόκληρη η
ελληνική πολιτιστική πολιτική θα αποκτούσε μια απρόσιτη ως τώρα παγκοσμιότητα.
Κομβική στιγμή
Εξυπακούεται πως η γνώση θα εξακολουθήσει να κατορθώνεται πάντα με κόπο, η
γραπτή σελίδα να απαιτεί υπομονή και στοχασμό, η τέχνη να λειτουργεί με τους
δικούς της κανόνες. Με μια έννοια, κάποια πράγματα θα μείνουν πάντα ίδια. Με μια
άλλη έννοια, όλα θα αλλάξουν, όπως άλλαξαν σε παρόμοιες κομβικές στιγμές του
παρελθόντος. Ζούμε μια συνταρακτική μετάλλαξη στην ιστορία του κειμένου. Ας μη
σπεύσουμε ούτε να μελαγχολήσουμε ούτε να θριαμβολογήσουμε. Θα ήταν όμως κρίμα αν
χάναμε την ευκαιρία να συμμετάσχουμε.
ΑΠΟ THN ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ
Οι ειδικοί της εταιρείας Google έχουν αρχίσει να «σκανάρουν» τα βιβλία του
Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν τόμο προς τόμο, σελίδα προς σελίδα, τα περισσότερα με
το χέρι για την καλύτερη δυνατή προστασία τους. Το όλο εγχείρημα προβλέπεται να
ολοκληρωθεί σε πέντε χρόνια. Τι σημαίνει αυτό για το ελληνόγλωσσο βιβλίο των
τελευταίων πέντε αιώνων; Ας πούμε, για την Ιστορία του Παπαρρηγόπουλου, την
Ελληνική Βιβλιοθήκη του Κοραή, τις μελέτες του Κωνσταντίνου Σάθα, τη Βιβλιοθήκη
Φέξη, τα ʼπαντα του Ροΐδη και του Σικελιανού, τα περιοδικά του δημοτικισμού, τα
αρχεία του πρώιμου φεμινισμού και σοσιαλισμού αλλά και λαογραφικές συναγωγές,
οικολογικές καταγραφές, αρχιτεκτονικές περιγραφές και αυτοβιογραφικές μαρτυρίες;
Πολύ απλό. Από τις δύο μεγάλες πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες που ψηφιοθετεί το
google, μόνο το Μίσιγκαν διαθέτει ελληνόγλωσσα βιβλία αφού το Στάνφορντ δεν έχει
Νεοελληνικό Πρόγραμμα, κι επομένως δεν αγοράζει τέτοια έντυπα. Η συλλογή του
Μίσιγκαν είναι σχετικά μικρή - μόλις 7.000 βιβλία - διότι ουσιαστικά ξεκίνησε
όταν δημιουργήθηκε η έδρα Κ. Π. Καβάφη το 2001. Διαθέτει τα μεγάλα λογοτεχνικά
ονόματα από τον Κορνάρο ώς σήμερα, αλλά όχι ολόκληρες φιλολογικές σχολές και
γενιές. Διαθέτει Γενικές Ιστορίες και Λεξικά, όχι όμως μελέτες τέχνης, μουσικής,
οικονομίας, κοινωνίας και πολιτικής. Διαθέτει σύγχρονους στοχαστές, αλλά
χωλαίνει στην περίοδο μεταξύ Διαφωτισμού και Υπαρξισμού. (Τα περιεχόμενά της
βρίσκονται στο Διαδίκτυο και μπορεί κανείς να τα ψάξει εύκολα). Ποια
ελληνόγλωσσα βιβλία θα μπουν λοιπόν στο Διαδίκτυο σε τούτη την πρώτη και
πρωτοποριακή φάση; Ό,τι υπάρχει ήδη και ό,τι παρουσιαστεί στα ράφια της
Βιβλιοθήκης του Μίσιγκαν ως το τέλος αυτής της δεκαετίας.
ΤΑ ΝΕΑ , 22-01-2005 , Σελ.: P10
Κωδικός άρθρου: A18146P101
ID:450601
<-----
Αρχική
|
