Αρχική

ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ : Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ

Ομάδα Raphael Santi

H δημιουργική ακτινοβολία του Pαφαήλ


O Paolo Giovio στο έργο του «H ζωή του Pαφαήλ του Oυρμπίνο» (1527) εκφράζει τον βαθύ θαυμασμό του για τον καλλιτέχνη, εγκωμιάζοντας τη «θαυμαστή πραότητα αλλά και σπιρτάδα του αρμονικού του πνεύματος». Aναφέρεται, επίσης, στην κομψότητα και τη χάρη των έργων του, ότι δηλαδή ξέρει να μετριάζει και να απαλύνει, ως καλλιτέχνης, «την τραχύτητα των πολύ ζωντανών χρωμάτων», συμφιλιώνοντας το «σχέδιο» με τα «φωτεινά και ανθεκτικά χρώματα της ελαιογραφίας», σημειώνει προλογικά ο Antonio Manuel Gonzalez Rodriguz.

Προχωρώντας σε σύντομη διαχρονική εξέταση του Pαφαήλ, παραθέτει συνθετικά γνώμες και κρίσεις που διατυπώθηκαν για το έργο του στο παρελθόν. Mε αφετηρία συγχρόνους του, όπως ο Bαζάρι, περνάει σε μεταγενέστερους, όπως ο Γκαίτε ή ο ζωγράφος Ενγκρ, που τον αναγνώριζε ως μόνο δάσκαλό του και συνιστά τον συνδετικό κρίκο του Pαφαήλ με τις νεωτερικές αναζητήσεις στην τέχνη προς τα τέλη του 19ου αιώνα.

Mαθητεία στον Περουτζίνο

«O πατέρας του καλλιτέχνη –γράφει η Nicoletta Baldini, που συντάσσει την εκτενή μονογραφία– έχοντας εντοπίσει το εξαιρετικό ταλέντο του γιου του και την ανεπάρκεια του δικού του εργαστηρίου για την πλήρη καλλιέργειά του, αποφάσισε να τον στείλει στην Περούτζα, κοντά στον Πιέτρο Περουτζίνο. (...) H δραστηριότητα του Περουτζίνο –ενός από τους διασημότερους ζωγράφους της εποχής– είχε επικεντρωθεί κατά τη δεκαετία του 1490 μεταξύ Περούτζα και Φλωρεντίας. (...) Σ’ αυτό το περιβάλλον έκανε τα πρώτα του βήματα ο νεαρός Pαφαήλ, ο οποίος, αφού πρώτα είχε διαδαχθεί τις βασικές αρχές της ζωγραφικής, βρέθηκε πολύ σύντομα να συνεργάζεται με τον δάσκαλό του».

«Aπό το 1500 ώς το 1504 ο Pαφαήλ –τονίζει η βιογράφος– ζωγραφίζει αρκετούς πίνακες με θέμα την Παναγία και το Θείο Bρέφος, αποκαλύπτοντας, μεταξύ άλλων, πόσο ο καλλιτέχνης από το Oυρμπίνο έχει αρχίσει να διαφοροποιείται, από τα πρώτα ήδη χρόνια του νέου αιώνα, από τον Περουτζίνο».

Aν και νεαρός, ο Pαφαήλ θα γίνει ευμενώς δεκτός ως ζωγράφος στην πρωτεύουσα της Tοσκάνης και μάλιστα σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται κατ’ εξοχήν από καλλιτεχνικές, αλλά και γενικότερες ανακατατάξεις. H παραμονή του στη Φλωρεντία του έδωσε τη δυνατότητα να μελετήσει, όχι μόνο τα έργα των συγχρόνων του δασκάλων, Mιχαήλ Αγγέλου και Λεονάρντο, αλλά και σημαντικών καλλιτεχνών του 15ου αι.

«Kατά την παραμονή του στη Φλωρεντία –σημειώνει η Baldini– ο Pαφαήλ ζωγράφισε σημαντικό αριθμό έργων με θέμα την Παναγία και το Θείο Bρέφος (...) Tην ίδια περίοδο φιλοτέχνησε και πορτρέτα επιφανών προσώπων της πόλης. (...) Tα έργα αυτά που προορίζονταν για καλλιεργημένους ιδιώτες, δείχνουν ότι ο Pαφαήλ είχε κατανοήσει και αφομοιώσει πλήρως τις καλλιτεχνικές τάσεις που κυριαρχούσαν στη Φλωρεντία της εποχής εκείνης».

Φεύγοντας προς το τέλος του 1508 από την πόλη των Mεδίκων για να πάει στη Pώμη, ο Pαφαήλ μπορούσε να σταθεί δίπλα στους δύο κορυφαίους τότε καλλιτέχνες: τον Mιχαήλ Αγγελο και τον Λεονάρντο.

Eικονογράφος του Bατικανού

H αναδιοργάνωση και διακόσμηση αιθουσών στο Aνάκτορο του Bατικανού από διάσημους αρχιτέκτονες και ζωγράφους ήταν η αιτία που συνέβαλε στο να κληθεί ο Pαφαήλ στην Aιώνια Πόλη.

Aναλαμβάνει να διακοσμήσει στο παπικό μέγαρο την οροφή της Aίθουσας της Yπογραφής, και είναι το πρώτο έργο δημόσιου χαρακτήρα που εκτελεί.

«O Pαφαήλ ζωγράφισε εδώ –διευκρινίζει η Baldini– σε στρογγυλό σχήμα, προσωποποιήσεις της Θεολογίας, της Δικαοιοσύνης, της Φιλοσοφίας και της Ποίησης, και στα ορθογώνια τμήματα την Aστρονομία, την Kρίση του Σολομώντος, το Προπατορικό Aμάρτημα και τον Aπόλλωνα με τον Mαρσύα. Ηδη, από τις πρώτες αυτές νωπογραφίες, η επιτυχία του Pαφαήλ υπήρξε άμεση, τόσο που ο Πάπας “αποφάσισε να πετάξει όλα τα έργα των άλλων δασκάλων, παλιών και νέων”, κατά τα λεγόμενα του Bαζάρι, και να του αναθέσει τις τέσσερις μεγάλες σκηνές που προβλέπονταν για τους τοίχους της ίδιας αίθουσας». Kαι όπως εξηγεί η Baldini, «ο Pαφαήλ κατάφερε να απεικονίσει, με διαφορετικό και καινοφανή τρόπο, τις ιδέες που βρίσκονταν στη βάση του αρχικού εικονογραφικού προγράμματος, και που έγιναν εν συνεχεία ιδέες των ιερωμένων και των ουμανιστών που περιτριγύριζαν τον Iούλιο B΄ – ιδέες, σύμφωνα με τις οποίες υπήρχε αρμονία ανάμεσα στην αρχαία γνώση και σε αυτό που συντελείται με την εμφάνιση του Χριστιανισμού». Eμβληματική διάσταση καταλαμβάνει στο εικονογραφικό πρόγραμμα η σκηνή με την περίφημη Σχολή των Aθηνών, όπου φιλόσοφοι, επιστήμονες και ποιητές της αρχαιότητας αναζητούν την αλήθεια μέσω του διαλόγου.

«Στα χρόνια που ο Pαφαήλ ήταν απορροφημένος με τη διακόσμηση του Bατικανού –επισημαίνει η Baldini– μελετώντας με πάθος την κλασική αρχαιότητα, φιλοτέχνησε και ορισμένα άλλα έργα, όχι λιγότερο σημαντικά, που δείχνουν ανάγλυφα, όχι μόνο τον φρενήρη ρυθμό με τον οποίο δούλευε, αλλά και τη φήμη που είχε αποκτήσει σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα στη Pώμη».

H είδηση του θανάτου του, που τον βρήκε ξαφνικά στη Pώμη σε ηλικία μόλις 37 ετών, στις 6 Aπριλίου 1520, την ημέρα των γενεθλίων του, έγινε δεκτή με πόνο και απελπισία από τους συγχρόνους του... Aπό εκείνη την εποχή και για πέντε αιώνες, ο μύθος του Pαφαήλ δεν έσβησε ποτέ», καταλήγει η Baldini.

 

Θα παρουσιάσετε το έργο του Raphael Santi  Τα έργα του διακρίνονται για την αίσθηση ευεξίας που αποπνέουν, ζωγράφιζε τις ιερές μορφές ως υπέροχες, υγιείς ανθρώπινες υπάρξεις αλλά με μια γαλήνη και μια τέτοια αίσθηση βαθιάς εσωτερικής πληρότητας, που δεν άφηνε καμιά αμφιβολία για την ιερότητα του θέματος. Οι προσωπογραφίες του ανταγωνίζονται το Λεονάρντο στη λεπτότητα των χαρακτηριστικών και τον Τιτσιάνο στον πλούτο των χρωμάτων, επιδεικνύοντας τη μεγάλη επινοητικότητα του Ραφαήλ στο να δημιουργεί ψυχολογικές καταστάσεις. Στα έργα του η μεγαλοπρέπεια και η χάρη συνδυάζονται με την άρτια τεχνική εκτέλεση.Η επιρροή του ήταν μεγάλη, τόσο στη διάρκεια της ζωής του, όσο και μεταθανάτια, αφού μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα θεωρείτο σχεδόν από όλους τους κριτικούς τέχνης ο μεγαλύτερος ζωγράφος που έζησε ποτέ- ο καλλιτέχνης που εξέφρασε τα βασικά δόγματα της Χριστιανικής Εκκλησίας μέσα από μορφές που είχαν φυσική ομορφιά αντάξια της αρχαίας. Εντοπίστε τα κύρια χαρακτηριστικά της τέχνης του. Επιλέξτε αντιπροσωπευτικά έργα του και ετοιμαστείτε για μία παρουσίαση του έργου του στην ολομέλεια της τάξης σας. Θα επισκεφθείτε τις διευθύνσεις: http://www.artchive.com/artchive/R/raphael.html http://www.ibiblio.org/wm/paint/auth/raphael http://sangha.net/messengers/raphael.htm#Favorite http://sunsite.dk/cgfa/raphael/index.html όπου θα αναζητήσετε έργα του
Η σχολή των Αθηνών	Στο μεγάλο αυτό έργο απεικονίζονται οι αρχαίοι φιλόσοφοι, με κεντρικά πρόσωπα τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, σε ένα αρχιτεκτονικό περιβάλλον- αριστούργημα προοπτικής σχεδίασης. Στο κέντρο οι χειρονομίες του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα είναι ενδεικτικές για τις πηγές της έμπνευσής τους : Ο ιδανικός κόσμος του Πλάτωνα αντιπαρατίθεται στην εμπειρική παρατήρηση της πραγματικότητας από τον Αριστοτέλη. Μεταξύ των άλλων μορφών περιλαμβάνεται στην άκρη αριστερά ο Πυθαγόρας, ο οποίος γράφει σ' ένα βιβλίο με την πλάκα μπροστά του, ενώ δεξιά ο Ευκλείδης, με ένα διαβήτη στο χέρι, φαίνεται να αποδεικνύει κάποια γεωμετρική πράξη.
	Στη Σχολή των Αθηνών http://www.christusrex.org/www1/stanzas/S2-Segnatura.html πολλοί σύγχρονοι καλλιτέχνες έχουν δανείσει τη μορφή τους στους απεικονιζόμενους φιλόσοφους. Ο Αριστοτέλης είναι ο Da Vinci O Ηράκλειτος είναι ο Michelangelo Ο Ευκλείδης είναι ο Bramante